Pandemia odbiła się na dostępie osób z niepełnosprawnościami do ochrony zdrowia i innych usług publicznych. A ryzyko zdrowotne w tej populacji wzrosło. „W grupie osób z niepełnosprawnością intelektualną ryzyko zachorowania na COVID-19 jest 2,5 razy większe niż w reszcie populacji, a ryzyko zgonu z tego powodu aż 5,9 razy wyższe” — przytacza wyniki badań Ewa Pawłowska, prezes zarządu Fundacji Integracja, którą pytamy o sytuację tej grupy społecznej w warunkach pandemii.
Dla których grup osób z niepełnosprawnościami dostosowanie się do obowiązujących obostrzeń przeciwepidemicznych było trudne lub niemożliwe? Czy istnieją dane potwierdzające, że osoby niepełnosprawne są bardziej narażone na ryzyko zakażenia SARS-CoV-2 i cięższy przebieg COVID-19?
Obowiązujące obostrzenia były trudne. Na przykład osoby głuche zaczęły mieć problemy w komunikacji, ponieważ wiele z nich nie było w stanie czytać z ruchu ust z powodu założonych przez wszystkich maseczek.
Jeszcze w ubiegłym roku z Wielkiej Brytanii zaczęły docierać sygnały o tym, że zgony z powodu koronawirusa są wśród osób z niepełnosprawnością intelektualną kilkakrotnie częstsze niż w populacji ogólnej. Nałożyły się na to informacje z USA, a później także z Wielkiej Brytanii o „segregacji do respiratora”, czyli różnicach w dostępie do ratowania życia osób pełnosprawnych i z niepełnosprawnością intelektualną. Oczywiście, na niekorzyść tych drugich. Opublikowane w marcu 2021 r. badanie, oparte na analizie ponad 64 mln amerykańskich pacjentów, potwierdziło te informacje. Wynika z nich, że w grupie osób z niepełnosprawnością intelektualną ryzyko zachorowania na COVID-19 jest 2,5 razy większe niż w reszcie populacji, a ryzyko zgonu z tego powodu aż 5,9 razy wyższe. Naukowcy stwierdzili wprost, że oprócz wieku niepełnosprawność intelektualna jest najpoważniejszym czynnikiem ryzyka śmierci w wyniku zakażenia koronawirusem.
W jakim stopniu osoby niepełnosprawne doświadczyły ograniczenia dostępu do ochrony zdrowia? W jakich obszarach te trudności były najbardziej dotkliwe? Czy w ostatnich tygodniach sytuacja uległa poprawie?
Ludzie praktycznie z dnia na dzień stracili dostęp do terapii i rehabilitacji, odwoływano turnusy rehabilitacyjne, zamykano ośrodki. Potrzebujący nie mogli się dostać do lekarza, co w przypadku osób z chorobami przewlekłymi było szczególnie trudne. W nieskończoność przesuwane były operacje i zabiegi. Do tego informacje o kolejnych obostrzeniach i ich skutkach były niestety dość chaotyczne, niekiedy sytuacja zmieniała się z dnia na dzień. Obecnie jest już lepiej, choć do ideału daleko, ale tak naprawdę nikt do końca nie wie, jakie długofalowe skutki przyniesie wielomiesięczny brak możliwości leczenia i rehabilitacji.
Na ile pandemia wpłynęła na sektor usług opiekuńczych i ich dostępność dla osób z niepełnosprawnościami?
Na pewno mocno odczuli skutki pandemii mieszkańcy domów pomocy społecznej (DPS). Po dramatycznych doniesieniach z Włoch i innych krajów, w których śmiertelność w domach opieki w wyniku COVID-19 była na bardzo wysokim poziomie, nasze DPS-y w praktyce odcięto od świata. Udało się w ten sposób uchronić większość mieszkańców przed koronawirusem. Opłacone to jednak było zakazem opuszczania budynków, odwiedzin, poważnym ograniczeniem swobody na wiele miesięcy.
Rozgoryczeni mieszkańcy pisali nam, że są „więźniami bez wyroku”. Stawiali słuszne pytania, czy nie narusza to ich podstawowych praw człowieka. W tej dość nieciekawej sytuacji pojawiła się jednak nadzieja na… przyspieszenie procesu deinstytucjonalizacji, czyli odchodzenia od sprawowania opieki w dużych domach na rzecz innych rodzajów wsparcia. Przecież to właśnie duże placówki opiekuńcze, czyli skupienie ludzi w jednym miejscu, ułatwiają transmisję wirusa. Pisaliśmy o tym wielokrotnie na portalu Niepelnosprawni.pl i w magazynie „Integracja”.
W początkach pandemii lekarze zaczęli o wiele szerzej niż dotychczas korzystać z teleporad. Czy ta forma udzielania świadczeń sprawdza się w kontaktach lekarz — osoba niepełnosprawna?
Wiadomo, że teleporady nie zastąpią bezpośredniego kontaktu z lekarzem. Dotyczy to jednak wszystkich, także osób pełnosprawnych. W przypadku osób z niepełnosprawnością dochodzą do tego jednak pewne aspekty, o których zazwyczaj się nie myśli. Jak np. osoba głucha ma rozmawiać z lekarzem przez telefon? Jak zbadać — nawet w ramach połączenia wideo — osobę z niepełnosprawnością intelektualną, która nie mówi? Ponadto badania GUS od wielu lat wskazują, że gospodarstwa domowe osób z niepełnosprawnością są gorzej wyposażone. Dotyczy to również takich sprzętów, jak telefon, a zwłaszcza — tak wydawałoby się powszechny — smartfon. Bariera techniczna w niektórych przypadkach jest nie do przeskoczenia.
Rząd chwali się, że Narodowy Program Szczepień przyspiesza, niepełnosprawni alarmują, że są na różne sposoby wykluczeni z możliwości zaszczepienia się. Czy sprawdziło się proponowane przez resort udogodnienie w postaci wyjazdowych zespołów szczepiennych?
O możliwość włączenia osób z niepełnosprawnością do grupy priorytetowej Integracja pytała już w połowie listopada 2020 r., gdy droga do programu szczepień była daleka. Od początku otrzymywaliśmy wymijające odpowiedzi. Przez kolejne miesiące organizacje pozarządowe apelowały o priorytet w szczepieniach, jednak bez odzewu. Ostatecznie w grupie priorytetowej znaleźli się jedynie mieszkańcy DPS-ów. Dopiero 30 kwietnia usłyszeliśmy, że osoby ze znacznym stopniem niepełnosprawności i ich opiekunowie mogą od 10 maja szczepić się poza kolejnością i bez wcześniejszego umawiania. Sprawdzamy, czy rzeczywiście tak jest, jednak w pierwszych dniach nie wyglądało to dobrze.
Ewa Pawłowska jest wykwalifikowaną pielęgniarką (Wydział Pielęgniarski Akademii Medycznej w Lublinie), od 2018 r. prezesem zarządu Fundacji Integracja i Stowarzyszenia Przyjaciół Integracji, redaktor naczelną magazynu „Integracja” i portalu Niepelnosprawni.pl.
(źródło: infoWire.pl)
